Saint-Omer, Bibliothèque d'agglomération de Saint-Omer, 72

Cote : Frag. entre garde sup. A et B ; entre ff. 7 et 8

Parchemin

· Feuillets refaits : 72, 74

· Cahiers : cahier 1 : t [Beda] - t2 [Beda], t[Beda]-t [blanc], -7, 1-6, 2-5, 3-|-4 ; cahier : 72-74, t-|-73 cahier : 99-104, 100-103, 101-102 ; incertain si 105 seul ou si 98-105

· Cahiers : (VI-4)7 + 8 IV71 + (II-1)74 + 3 IV98 + (IV-1)105 + 3 IV129 + (IV-1)136

· Signatures : Chiffres romains, avec décors de traits, au dern. verso : 113v, « III » ; 121v, « IIII » ; 129v, « V »

· Justification : 220 x 135 mm · 27 longues lignes

· Écriture : Caroline libraria

·  

· Signes marginaux :

(70v) Orationes in fest. s. Lucie et s. Thomae., en marge de Ambrosius Mediolanensis - De Iacob et uita beata (CPL 0130), lib. : 1, cap. : 7, par. : 31, pag. : 24, linea : 15 [*] « 74, 1180 || gaudemus, ita piae devotionis erudiamur effectu. Per.» - « 74, 1180 Quaesumus, virtutum caelestium Domine, ut sacrificia pro sanctae Caeciliae tue Lucie solemnitate delata desiderium nos temporalem doceant habere contemptum, et ambire dona faciant caelestium gaudiorum. Per. » - « 74, 1162B Post com. Laeti, Domine, sumpsimus sacramenta caelestia, quae nobis, intercedente beato Juvenale beata Lucia confessore tuo atque pontifice martira tua, uberius confidimus profutura ad vitam nobis … sempiternam. Per.» - « 74, 1180D Intercessio nos, quaesumus, Domine, sanctae Felicitatis Lucie martyrae tuae votiva confoveat, ut ejus sacrata natalitia et temporaliter frequentemus, et conspiciamus aeterna. Per.» - «II. Kl. Ian. Natalis Thome Apostoli» - « 74, 1182C Da nobis, quaesumus, Domine, beati apostoli Thomae solemnitatibus gloriari, ut ejus semper et patrociniis sublevemur, et fidem congrua devotione sectemur. Per.» - « 74, 1182C Per obl. Debitum, Domine, nostrae reddimus servitutis, suppliciter exorantes, ut suffragiis beati apostoli Thomae in nobis tua munera tuearis, cujus honorando confessionem, laudis tuae hostias immolamus. Per.» - « 74, 1182C 808 Postcommunionem. Conserva, Domine, populum tuum; et quem sanctorum tuorum praesidiis non desinis adjuvare, perpetuis tribue gaudere remediis. Per.» - « 78, 152B Da, quaesumus, Domine, populo tuo, Spiritum veritatis et pacis, et, intercedente beato Thoma apostolo tuo, et te tota mente cognoscat, et quae tibi sunt placita toto corde sectetur. Per»

(114v-115r) En marge de : Ambrosius Mediolanensis - De obitu Ualentiniani (CPL 0158) ; cap. : 37, pag. : 347, linea : 6 [*] ; Orationes de Adventu Domini - « 74, 1185b [très effacé : Placare, Domine, quaesumus, humilitatis nostrae precibus ] et hostiis; et ubi nulla suppetunt suffragia meritorum, tuae nobis indulgentiae succurre praesidiis. Per.» - «non identifiée » - « 358 Aurem tuam, quaesumus, domine, precibus nostris accommoda et mentis nostrae tenebras gratia tuae visitationis illustra. Per.» - « 2221 Super obl. Devotionis nostrae tibi, quaesumus, domine, hostia iugiter immoletur, quae et sacri peragat instituta mysterii et salutare tuum nobis mirabiliter operetur. Per dominum» - « 3076 Postcom. Imploramus, domine, clementiam tuam, ut haec divina ieiuniorum subsidia, a vitiis expiatos, ad festa ventura nos praeparent. P.D.» - (115r) « 2557 Excita, quaesumus, domine, potentiam tuam et veni, ut hii, qui in tua pietate confidunt, ab omni citius adversitate liberentur. P.» - « 4344 Praesta, domine, quaesumus, ut, dicato muneri congruentem, nostrae devotionis offeramus affectum offerantur effectum. P.D.» - « 4720Prosint nobis, domine, quaesumus, sumpta mysteria pariter que nos et a peccatis exuant et praesidiis tuae propitiationis attollant.»

(115v-116r) - … (un non lu) - « 3122. Indignos nos, quaesumus, domine, famulos tuos, quos actionis propriae culpa contristat, unigeniti filii tui adventu laetifica.» - « 2029Deus, qui pro animarum expiatione nostrarum sacri ieiunii instituta mandasti, fragilitati nostrae [et plus bas] adiumenta concede et affectum caelestium mandatorum benignus inspira.» - (marge inf., une non lue) - « 2136. Deus, qui tribus pueris mitigasti flammas ignium, concede propitius, ut nos famulos tuos non exurat flamma vitiorum. P.D.» - « 2402a per obl. Ecclesiae tuae, domine, munera sanctifica et concede, ut per haec veneranda mysteria pane caelesti refici mereamur. Per.» - « 3312 P.com. Memento nostri, domine, in beneplacito populi tui et a peccati nos servitute discussos salutaris tui visitatione salvifica. PD.» - (116r) - « 2884 Haec tibi, domine, oblata benignus sanctificanda assume libamina, ut eorum perceptione expiemur a crimine et adventus filii tui gloriam mereamur interriti praestolari» - « 5907Tribue nobis, domine, caelestis mensae virtute satiatis, et desiderare, quae recta sunt, et desiderata percipere.»

(116v-117r) - « 1915[Deus, qui nos redemptionis nostrae annua exspectatione laetificas, praesta, ut unigenitum filium tuum,] quem redemptorem laeti suscepimus, [venientem quoque iudicem securi videamus.]» - « 927Da nobis, omnipotens deus, ut, sicut adoranda filii tui natalitia praevenimus, sic eius munera capiamus sempiterna, gaudentes» - « 904b Da nobis, domine, quaesumus, unigeniti filii tui recensita nativitate respirare, cuius caelesti mysterio pascimur et potamur» - « 4364 Praesta, misericors deus, ut, ad suscipiendum filii tui singulare nativitatis mysterium, et mentes credentium praeparentur et non credentium corda subdantur. Per.» - Vigilia. « 1653 Deus, qui hanc sacratissimam noctem veri luminis fecisti illustratione clarescere, da, quaesumus, ut, cuius lucis mysteria in terra cognovimus, eius quoque gaudiis in caelo perfruamur. Qui tecum» - « 40a Accepta tibi sit, domine, quaesumus, hodiernae festivitatis oblatio, ut, tua gratia largiente largitate, per haec sacrosancta commercia in illius inveniamur forma, in quo te cum est nostra substantia» - « 935aDa nobis, quaesumus, domine deus noster, ut, qui nativitatem domini nostri Iesu Christi nos frequentare gaudemus, dignis conversationibus ad eius mereamur pertinere consortium. Qui tecum.» - (116r) - « 1029[Da, quaesumus, omnipotens deus, ut, qui nova incarnati verbi tui luce perfundimur, hoc in nostro resplendeat opere, quod per] fidem fulgeat in mente. Per eum.» - « 1024Da, quaesumus, omnipotens deus, ut, qui beatae Anastasiae martyris tuae sollemnia colimus, eius apud te patrocinia sentiamus, amen. PD.» - Super obl. « 3444aMunera nostra, domine, quaesumus, nativitatis hodiernae mysteriis apta proveniant, ut, sicut homo genitus idem praefulsit et deus, sic nobis haec terrena substantia conferat, quod divinum est. Per eundem.» - « 69 Accipe, quaesumus, domine, munera dignanter oblata et, beati Laurentii beate Anastasie suffragantibus meritis, ad nostrae salutis auxilium provenire concede.»

(117v-118r) - « 78, 31, Missa in mane prima in nat. Domini [quia nostri Salvatoris] hodie [lux vera processit, quae clara nobis omnia et intellectu manifesta]vit, et visu. Et ideo cum.» - Ad complendum. « post orationem 3021 Huius nos, domine, sacramenti(s) semper (novitas) natalis instauret, cuius nativitas singularis humanam rep(p)ulit vetustatem. Per eundem.» - « 5446 Satiasti, domine, familiam tuam muneribus sacris; eius, quaesumus, semper interventione nos refove, cuius sollemnia celebramus» - In Natale. « 778a [C]oncede, quaesumus, omnipotens deus, ut unigeniti tui nova per carnem nativitas nativitatis liberet, quos sub peccati iugo vetusta servitus tenet . Per eundem.» - « 3574 Oblata, domine, munera nova unigeniti tui nativitate sanctifica nos que a peccatorum nostrorum maculis emunda» - (117v, marge inf.) « 78, 31Vere dignum et justum est, aequum et salutare, nos tibi semper et ubique gratias agere, Domine sancte, Pater omnipotens, aeterne Deus: quia per incarnati Verbi mysterium nova mentis nostrae oculis lux tuae claritatis infulsit. Ut, dum visibiliter [Col.0031D] Deum cognoscimus, per hunc (110) invisibilium amore rapiamur. Et ideo cum angelis.» - (118r, marge sup.) - « 3960. (recensio gregoriana) Omnipotens sempiterne deus, qui hunc diem per incarnationem verbi tui et partum beatae Mariae virginis consecrasti, da populis tuis in hac celebritate consortium, ut, qui tua gratia sunt redempti, tua sint protectione securi»

(118v-119r) - « 5821b Suscipe, domine, munera pro tuorum commemoratione sanctorum, ut, quod illos [passio gloriosos], nos devotio reddat innocuos. Per.» - « 374Auxilientur nobis, domine, sumpta mysteria […] beato Stephano [mar]tiri tuo et sempiterna protectione confirment. Per.» - « 4032 Omnipotens sempiterne deus, qui primitias martyrum in sancti levitae Stephani sanguine dedicasti, tribue, quaesumus, ut pro nobis intercessor exsistat, qui pro suis etiam persecutoribus supplicavit exoravit. Per.» - « 2416c. Ecclesiam tuam, domine, benignus illustra, ut, beati Iohannis evangelistae illuminata doctrinis, ad dona perveniat sempiterna. P.D.» - « 5797Suscipe, munera, domine, domine munera, quae in eius tibi sollemnitate deferimus, cuius nos scimus confidimus patrocinio liberari » - « 4992Refecti cibo potu que caelesti, deus noster, te supplices exoramus deprecamus, ut, in quorum haec commemoratione percepimus, eorum muniamur et precibus. Per.» - « 424Alia. Beati Iohannis evangelistae, quaesumus, domine, supplicatione placatus, et veniam nobis tribue et rem(ed)ia sempiterna concede.» - « 413. Beati evangelistae Iohannis, domine, precibus adiuvemur, ut, quod possibilitas nostra non obtinet, eius nobis intercessione donetur» - (119r) - « 105. Adesto, domine, muneribus, Innocentium festivitate sacrandis, et praesta, quaesumus, ut eorum sinceritatem possimus imitari, quorum tibi dicatam veneramur infantiam» - « 78, 36b Ad Complendum. Votiva, Domine, dona percepimus, quae sanctorum nobis precibus, et praesentis, quaesumus, vitae pariter et aeternae tribue conferre subsidium. Per.» - « 1779 ALIA. Deus, qui, licet sis magnus in magnis, mirabilia tamen gloriosius operaris in minimis, da nobis, quaesumus, in eorum celebritate gaudere, qui filio tuo domino nostro testimonium praebuerunt, etiam non loquentes» - (marge inf.) « 925cPridie Kl. Jan. NATALI SANCTI silvestri. Da, quaesumus, omnipotens deus, ut beati Silvestri confessoris tui atque pontificis veneranda sollemnitas et devotionem nobis augeat et salutem»

(119v-120r) - «…|| suscipere ( ?) dominum nostrum.» - « 1820. Deus, qui nobis nati salvatoris diem celebrare concedis octavum, fac, quaesumus, nos eius perpetua divinitate muniri, cuius sumus carnali commercio reparati» - « 4443Praesta, quaesumus, domine, ut - per haec munera -, quae domini nostri I. C. arcanae nativitatis mysterio gerimus, purificatae mentis intellegentia consequamur.» - « 4449a Postcom. Praesta, quaesumus, domine, ut, quod salvatoris nostri iterata sollemnitate percepimus, perpetuae nobis redemptionis conferat medicinam.» - « 4059 Omnipotens sempiterne deus, qui unigenito tuo novam creaturam nos tibi esse fecisti, custodi opera misericordiae tuae et ab omnibus nos maculis vetustatis emunda, ut per auxilium gratiae tuae in illius inveniamur forma, in quo te cum est nostra substantia. Qui tecum.» - « 3830Dominica I pos[t] natalem Domini. Omnipotens sempiterne deus, dirige actus nostros in beneplacito tuo, ut in nomine dilecti filii tui mereamur bonis operibus abundare. per eundem. » - (120r) - « 4180Per huius, domine, operationem mysterii et vitia nostra purgentur et iusta desideria impleantur. P.D.»

(120v-121r) - « 837a ( ?). [Corda nostra, quaesumus, domine, venturae festivitatis splendor illustret, quo (et) mundi huius tenebris carere valeamus et perveniamus ad patriam] claritatis aeternae.» - « 524Caelesti lumine, quaesumus, domine, semper et ubique nos praeveni, ut mysterium, cuius nos participes esse voluisti, et puro cernamus intuitu et digno percipiamus effectu. PD.» - «. Deus, qui hodierna die unigenitum tuum gentibus stella duce revelasti, concede propitius, ut, qui iam te ex fide cognovimus, usque ad contemplandam speciem tuae celsitudinis perducamur. Per eundem.» - « Ecclesiae tuae, quaesumus, domine, dona propitius intuere, quibus non iam aurum, thus et myrrha profertur, sed, (quod) iisdem muneribus declaratur, immolatur et sumitur» - «[78, 39 Praefatio.] Vere dignum et justum est, aequum et salutare, nos tibi semper et ubique gratias agere: Domine sancte, Pater omnipotens, aeterne Deus: quia cum Unigenitus tuus in substantia nostrae mortalitatis apparuit, (142) in novam nos immortalitatis suae lucem reparavit. Et ideo cum angelis, etc.» - « 6126 Canon Missae: Canon Actionis, oratio: 6126, recensio gregoriana, linea: 1. ... communicantes et diem sacratissimum celebrantes, quo unigenitus tuus, in tua te cum gloria coaeternus, in veritate carnis nostrae visibiliter corporalis apparuit, sed» - (121r, marge sup.) Correction sur texte Ambroise : … «studia deponat et intentioni [corr. in : intentionem] sue mentis inflectat.]» - (121r, marge inf.) «Ad Epi(phaniam). 4413 Praesta, quaesumus, domine deus noster, ut, quae sollemni celebramus officio, purificatae mentis intellegentia consequamur. Per D.» - « 1228Deus, illuminator omnium gentium, da populis tuis perpetua pace gaudere et illud lumen splendidum infunde cordibus nostris, quod trium magorum mentibus adspirasti. PD.»

(121v-122r) - « 3003 Hostias tibi, domine, pro nati tui filii apparitione deferimus, suppliciter exorantes, ut, sicut ipse nostrorum auctor est munerum, ipse sit misericors et susceptor. » - « 524Caelesti lumine, quaesumus, domine, semper et ubique nos praeveni, ut mysterium, cuius nos participes esse voluisti, et puro cernamus intuitu et digno percipiamus effectu»

(122v) [74, 1109, IX. In Deuteronomio, cum cantico. ; Liber sacramentorum Gellonensis rubrica : 698, linea : 1 = Liber sacramentorum Engolismensis rubrica : 752, linea : 2 [*]] «Deus celsitudo humilium, et fortitudo rectorum, qui per sanctum Moysen puerum tuum, ita erudire populos tuos sacri carminis tui decantatione voluisti, ut illa legis iteratio fieret etiam nostra directio, excita in omnem justificatarum gentium plenitudinem potentiam tuam et laetitiam mitigando terrorem, ut omnium peccatis tua remissione deletis, quod denuntiatum est in ultionem transeat in salutem. Per. »

(123r) - Liber sacramentorum Augustodunensis rubrica : 535, linea : 1 [*] = Liber sacramentorum Engolismensis rubrica : 753, linea : 1 [*] «Omnipotens sempiterne deus spes unica mundi. qui prophetarum tuorum preconio praesentium temporum declarasti mysteria. auge populi tui uota placatus. quia in nullo fidelium. nisi ex tua inspiratione proueniunt. quarumlibet incrementa uirtutum: per dominum» - « 1651Deus, qui hanc sacratissimam noctem gloria dominicae resurrectionis illustras, conserva in nova sana familiae tuae progenie adoptionis spiritum, quem dedisti, ut, corpore et mente renovati, puram tibi exhibeant servitutem. »

(123v-124r) - «Super oblatum.5757. Suscipe, domine, preces populi tui cum oblationibus hostiarum, ut paschalibus initiata mysteriis ad aeternitatis nobis medelam, te operante, proficiant.» - « PREFATIO VD. Et justum est, equum et salutare. Te quidem, Domine, omni tempore confiteri, sed in hac potissimum nocte (die) gloriosius praedicare, cum Pascha nostrum immolatus est Christus» - (124r) - « Communicantes et noctem sacratissimam caelebrantes resurrectionis domini nostri Iesu Christi secundum carnem sed et memoriam uenerantes» - « liber: 1, sectio: 45, formula: 460, pag.: 76, linea: 7 : 460. ITEM INFRA ACTIONEM. [f. 76v] Hanc igitur oblationem seruitutis nostrae, sed et cunctae familiae tuae, quam tibi offerimus pro his quoque, quos regenerare dignatus es ex aqua et spiritu sancto, tribuens eis remissionem omnium peccatorum, ut inuenires eos in Christo Iesu domino nostro, quaesumus, domine, placatus accipias» - AD CUMPLENDUM. « 5521bSpiritum (in) nobis, domine, tuae caritatis infunde, ut, quos sacramentis paschalibus satiasti, tua facias pietate concordes.»

(124v, marge sup.) - « 1669Deus, qui hodierna die per unigenitum tuum aeternitatis nobis aditum, devicta morte, reserasti, vota nostra, quae praeveniendo adspiras, etiam adiuvando prosequere» - (124v, marge inf. (de même que 123v)) Super oblatum. « 5757Suscipe, domine, preces populi tui cum oblationibus hostiarum, ut paschalibus initiata mysteriis ad aeternitatis nobis medelam, te operante, proficiant.» - Ad cum. « 5521b Spiritum (in) nobis, domine, tuae caritatis infunde, ut, quos sacramentis paschalibus satiasti, tua facias pietate concordes»

(125r) - « 1749 ou 2111[Deus, qui in sollemnitate paschali mundo remedia contulisti, populum] tuum, quaesumus, caelesti dono prosequere, ut et perfectam libertatem consequi mereatur et ad vitam proficiat sempiternam. Per.» - ALIA. « 4136 Paschale mysterium recensentes, apostolorum, domine, beatorum precibus foveamur, quorum magisterio cognovimus exsequendum. Per.» - « 4137. Paschales hostias recensentes, quaesumus, domine, ut, quod frequentamus actu, comprehendamus effectu» - « rubrica : 741, linea : 1 Vd. nos pre[di]care clementiam tuam, ut ad celebrandum digne paschale misterium beatorum apostolorum precibus adiubaemur, ut quorum predicatione haec credenda suscepimus, aeorum patrotiniis fideliter exiquamur. Per Christum.» - Ad conplendum. « 3075Impleatur in nobis, quaesumus, domine, sacramenti paschalis sancta libatio (nos) nos que de terrenis affectibus ad caeleste transferat institutum. Per.»

Décoration :

(1r) «I» Décor géométrique à l'encre.

(89v) «D»

Reliure :

Relié en basane mouchetée ; nervures ; titre frappé : «Varia Ambro opera.» ; 1 f. garde pap.

Datation : IXe siècle

Provenances : Abbaye Saint-Bertin (Saint-Omer, Pas-de-Calais)Abbaye Saint-Bertin (Saint-Omer, Pas-de-Calais)

(Bv) [XIVe siècle] «De libraria sancti Bertini»

(Bv) [XVe siècle] «2° f° et aliud»

(Ar) [XVIIIe siècle] « 142 »

(Av) [1724] «Collationé en 1724 [puis, frotté :] pour la nouvelle edition»

(1r) [XVIIIe siècle] « 64 »

(Bv) [1594] «Usus sum hoc libro et repperi satis bonae notae. Ariae mense septembri anni M. D. XCIV. Fr. Modius canonicus Ariensis »

Lehmann, Paul. 1908. Franciscus Modius als Handschriftenforscher.   Munich :  C. H Beck. Quellen und Untersuchungen zur lateinischen Philologie des Mittelalters. 3-1,

Murray, Michael Gorman. 2007.  “From Isidore to Claudius of Turin: The Works of Ambrose on Genesis in the Early Middle Ages.” 2007. The Study of the Bible in the Early Middle Ages cur. Michael Murray Gorman.   Firenze :  SISMEL. Edizioni del Galluzzo ,. pp. 1-18.

----, ed. 1897. S. Ambrosii opera. Pars 2. De Iacob, De Ioseph, De patriarchis, De fuga saeculi, De interpellatione Iob et David, De apologia David, Apologia David altera, De Helia et ieiunio, De Nabuthae, De Tobia. CSEL.   Vienne :  Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum. 32, 2,

Schenkl, K., ed. 1896. S. Ambrosii Opera. Pars 1. Exameron, De paradiso, De Cain et Abel, De Noe, De Abraham, De Isaas, De bono mortis. CSEL.   Vienne :  Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum. 32, 1,

Wilmart, André. 1923.  “François Modius, chanoine d'Aire (1590-1597), lit et soussigne des manuscrits de Saint-Bertin.” Bulletin historique de la Société des antiquaires de la Morinie.   (14): pp. 116-120. Bulletin historique de la Société des antiquaires de la Morinie.

Ambrosius. Zelzer, Michaela, ed. 1992. S. Ambrosii Opera pars X. Epistulae et acte, t. III. Epistularum liber decimus. Epistulae extra collectionem. Gesta concili Aquileiensis. CSEL.   Vienne :  Hoelder-Pichler-Tempsky. Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum. 82, 3,