Saint-Omer, Bibliothèque d'agglomération de Saint-Omer, 386

Miscellanea de disciplina monastica - Miscellanea pro administratione Guillelmi Fillastre, abbatis Sancti Bertini - De confessione - Miscellanea de abstinentia carnium - Miscellanea de disciplina monastica - Guillelmus Peraldus (Summa de vitiis) - Sermones de tempore

Cote de Saint-Bertin au XVIIIe siècle : 533Lien vers le manuscrit 813

Papier · A, 215 ff., B · 220 x 150 mm · Saint-Omer, Saint-Bertin, abbaye O.S.BAbbaye de Saint-Bertin · Vers 1460-1480


Cote : F. 1r-32v

Description physique

Contenu :

(1r-32v) Miscellanea de disciplina monastica
(1r-4r) Modus suscipiendi visitatores
(4r-13v) RODOLPHUS SPILIN , Nota de obedientia monachorum « Questiones de substantialibus omnium religiosorum professorum, scil. de proprietate et obedientia extracte a jure et canone per reverendum magistrum Rodolphum Spilin decretorum doctorem ac canonicum Constantiensis . Queritur numquid episcopus, abbas, prelatus seu superior quicumque dumtaxat papa exepto cum monacho ...»
(10r) THOMAS AQUINAS , « Sanctus Thomas in quolibetis suis . Queritur utrum religiosus teneatur obedire ...»

(14r-32v) Sermo ad religiosos


Cote : F. 33r-46v

. Saint-Omer, Saint-Bertin, abbaye O.S.BAbbaye de Saint-Bertin . Vers 1440-1480

Description physique

Datation : Vers 1440-1480

Origine : Saint-Omer, Saint-Bertin, abbaye O.S.BAbbaye de Saint-Bertin

Les textes concernent directement l'administration de l'abbaye de Saint-Bertin. Un noyau initial (f. 33-36) sur la discipline monastique a sans doute été augmenté d'abord par un cahier supplémentaire vers 1447-1450, puis au début des années 1470 avec la bulle de Sixte IV, copiée sur un bifeuillet indépendant, mais de la même main que celle qui complète le cahier précédent

Contenu :

(33r-37r) Miscellanea de disciplina monastica
(33r-34r) De irregularitate « primo queritur utrum dompnus abbas ...»
(34v-36r) « Instruction comment on use de le grieve couppe de laquelle parolent le xliiii.e et lxiii.e de la règle saint Benoit (35r) Instruction de la legiere couppe de laquelle parolle le xviii.e capitele de la rieule de monseigneur saint Benoit . Primes se ung religieux a commis .I. grant delit ...»
(36r) Ordre des lectures bibliques selon le temps « Anualis scripto sub tali noscitur ordo ...... Post natale sacrum revocat sacra lectio Paulum » Cf. ms. Saint-Omer, BAPSO, 395
(36v-37v) Nota de signo crucis « De missarum misteriis domini Innocencii .III. Quomodo signum crucis sit faciendum . Est autem signum crucis tribus digitibus exprimendum ...»

(37v-46v) Miscellanea pro administratione Johannis Medon atque Guillelmi Fillastre, abbatum Sancti Bertini
(37v) Serment abbatial de Saint-Bertin « Sequitur forma juramenti fiendi in receptione abbatis Sancti Bertini . »
(38r-42r) GUILLELMUS BONT , Consultatio de electione abbatis Sancti Bertini inter Johannem Medon electum atque Guillelmum Fillastre, episcopum Tullensem (circa 1447-1450) « In causa domini Tullensis contra Johannem Medon electum super abbatia Sancti Bertini . Difficultas omnis ... (titre final) Explicit consultatio quedam magistri Willelmi Bont, artium magistro, utriusque juris doctoris eximii, decani ecclesie sancti Petri Lovaniensis necnon sacri palatii apostolici causarum auditori .» Studium parisiense
(42v-43r) « Extracta ex libello sancti Thome de Acquino de viciis et virtutibus numero quaternario procedens. Rubrica de consulentibus. . Quatuor sunt que cuilibet consulenti expediunt ...»
(44v-45v) Forma absolutionis Plusieurs formulaires d'absolution selon la gravité des péchés à absoudre
(46r-46v) SIXTUS IV PAPA , Bulla pro monasterio Sancti Bertini (15 mars 1472) « Plena remissio omnium peccatorum in vita et in morte semel . Sincera fervensque vestra devotio ...»
(46v) (45v) « Queritur utrum plenitudo potestatis ecclesiastice resideat in solo Romano pontifice et post multas argumentaciones sic concluditur . »


Cote : F. 47r-55v

. Saint-Omer, Saint-Bertin, abbaye O.S.BAbbaye de Saint-Bertin . 1442, augmenté en 1450

Description physique

Datation : 1442, augmenté en 1450

Origine : Saint-Omer, Saint-Bertin, abbaye O.S.BAbbaye de Saint-Bertin

Additions datées au f. (55r) de l'une des mains du texte. L'acte de 1415 copié au f. (47v) sert comme support au formulaire et ne permet pas de dater la copie. Le récit de la réception de Guillaume Fillastre relate un évènement lié à la dispute de l'abbatiat entre Guillaume Fillastre et Jean Medon

Contenu :

(47r-55v) Miscellanea pro administratione Johannis Medon atque Guillelmi Fillastre, abbatum Sancti Bertini
(47r-v) Nota de visitatione monasterii Sancti Bertini ab episcopo « qualiter sumus privilegiati et qualiter sumus visitati ab episcopo . Cum michi oppressorum et gravatorum opprimique ...» Texte concernant la prise de possession de l'abbaye par Guillaume Fillastre «reverendi patris et domini domini Guillelmi Dei gratia Tullensis episcopi et abbatis monasterii Sancti Bertini de Sancto Audomaro, Morinensis dyocesis»
(47v) « Forma confirmacionis cujuslibet rei (formulaire d'un acte daté du 4 sept. 1415) . »
(47v-48r) « Sequitur forma juramenti in recepcione abbatis fienda . Ego. Jo. juro per hac sancta Dei euvangelia ...» Le nom «Jo(hannes)» est corrigé par «.N.»
(48r-v) « Nota qualiter clerici possunt adesse bellis justissis [?] et non occidere . Bartholus dicit licitum esse prelatos ...»
(48v) Versus « Agnominaque canum non sit tibi noscere vanum Nix, glacies et aqua, tria nomina, res tamen una Ludere taxillis bene respice quid sit in illis Si quis bis bibit A muliere cave, quamvis sit religiosa / quanto plus simplex, tanto plus luxuriosa Sex fugias vicia si vis componere metra / Non post vocalem, nec post .m. pone vocalem / Nec venia longum, nec prodit corripiendum / Vices transpositum, nec pervertas quoque sensum ...»
(55r) Notes chronologiques, avec date du 1er avril 1442, au jour de Pâques
(55r) Notes chronologiques, avec date du 12 avril 1444, au jour de Pâques
(55v) « Nota quod septem sunt imperatoris electores . Tres archiepiscopi scilicet Maguntinensis cancellarius ...»


Cote : F. 56r-63v

Miscellanea de administratione beneficiorum.

. Après 1464

Description physique

Datation : Après 1464

Date d'après les critères internes

Contenu :

(56r-63v) De administratione beneficiorum « Dispensationes concesse non suffragantiri De promovendo ad ordines stando in Romana curia vel studio De indulgentiis (56v) De beneficiis vaccantibus aut certo modo vacaturis (60v) De resignationibus officiorum factis in infirmitatibus non valituris (60v) Revocatio constitucionis domini Pii pape secundi de bonis ecclesiasticorum ab intestato decedentium applicatis contra Turchos. (62v) De prothonotariis et etate eorum promocionis . » Notes sur les indulgences, dispenses, nomination et perception des revenus des bénéfices vacants. Des privilèges pontificaux sont allégués : (60r) 5 oct. 1464 ; (60v-61r) 8 nov. 1464 ; (61v) 15 oct. 1464 ; (61v-62v) 19 nov. 1464 ; (63r-v) 13 févr. 1464

Cote : F. 64r-74v

Description physique

Provenances : Saint-Omer, Saint-Bertin, abbaye O.S.BAbbaye de Saint-Bertin

(69v) [XVe siècle] Le vers de scribe au f. 69v se retrouve sur d'autres manuscrits de Saint-Bertin, alors qu'il est plutôt rare

 · 

Provenances : Saint-Omer, Saint-Bertin, abbaye O.S.BAbbaye de Saint-Bertin

(69v) [XVe siècle] Le vers de scribe au f. 69v se retrouve sur d'autres manuscrits de Saint-Bertin, alors qu'il est plutôt rare

·

Contenu :

(64r-69v) Traité sur la confession « [C]onfessio 1° communiter quid sit. R. secundum Thomam ...»
(69v) Vers de scribe « Scriptor sum talis, monstrat mea littera qualis ...»
(70r) (69v) BARTHOLOMAEUS BRIXIENSIS (?) , « De signo crucis qualiter debet fieri + . Dompnus Innocentius papa tercius in 2a particula sui libelli de missarum misteriis ... (titre final) Ex glosa Bartholomei Brixiensis
(70v-89v) Miscellanea de esu et abstinentia carnium
(70v) (71v-74r) Notae de carnis esu « Deibus sabbati a carnibus abstinendum . (titre final) Explicit quedam consultatio qualiter monachi comedere possunt carnes licite. Verte folium et invenias ampliorem determinacionem de esu carnium .» 74v originellement blanc, avec additions.
(71r) Nota de integritate « Ex decretis xxxii. q.i. integritas . »


Cote : 75r-84v

Description physique

Contenu :

(75r-84v) Miscellanea de esu et abstinentia carnium
(75r-83v) « Tractatulus an liceat monachis commedere carnes . Circa questionem qua quando solet utrum monachis sit licitum comedere carnes, respondendum in .13. conclusiones ...... est dudum » Le titre est ajouté de seconde main. 84r-v blanc


Cote : 85r-88v

Description physique

Provenances : Saint-Omer, Saint-Bertin, abbaye O.S.BAbbaye de Saint-Bertin

(88v) [XVe siècle] «Allelmus [...] religiosus Sancti Bertini Morinensis dyocesis»

 · 

Provenances : Saint-Omer, Saint-Bertin, abbaye O.S.BAbbaye de Saint-Bertin

(88v) [XVe siècle] «Allelmus [...] religiosus Sancti Bertini Morinensis dyocesis»

·

Contenu :

(85r-88v) Miscellanea de esu et abstinentia carnium
(85r-88r) « Tractatus de esu carnium . (titre final) Hec sunt collecta per egregium et famosum doctorem magnum Gasparum Maysentem ordinarium in jure alme universitatis Wiennensis .» Les ff. 85-88, cahier autonome, portent des marques de pli et la mention «pro suppriore et ...» (88v)
(88r) Nota de esu carnium
(88v) Nota de pecunia


Cote : 89r-96v

. Saint-Omer, Saint-Bertin, abbaye O.S.BAbbaye de Saint-Bertin . 1472-1500

Description physique

Datation : 1472-1500

Origine : Saint-Omer, Saint-Bertin, abbaye O.S.BAbbaye de Saint-Bertin

L'origine et le terminus post quem sont donnés par la bulle de Sixte IV

Contenu :

(89r-89v) Miscellanea de esu et abstinentia carnium
(89r-89v) SIXTUS IV PAPA , Bulla pro monasterio Sancti Bertini (Rome, 15 mars 1472) « Privilegium papale ut sex diebus in adventu et in LXXa carnibus valeamus vesci optentum . Devotionis augmentum vobis Deo propitio provenire confidimus ...»
(89v) BENEDICTUS XII PAPA , « Sequitur quedam clausula ex constitucionibus Benedicti .xii. pape ex rubrica de esu et abstinencia carnium in eis sita . »

(90r-96v) Miscellanea de disciplina monastica
(90r) « Bartholus sic narrat . Religio 5° quoad transitum ad aliam. Utrum liceat transire de una religione ad aliam ...»
(90v-95r) Excerpta de excommunicatione et absolutione « Ex summa confessionum compilata per fratrem Johannem de Saxonia ordinis minorum . »
(95r-95v) « Ex doctrina beati Bernardi abbatis . Ad omnia que insurgunt disce remedium aliquod adhibere. Cum tempore deprimeris ...... Sathanas transformatur » 96r blanc
(96v) Excerpta de supertitionibus temporum, de annis, de diebus egypciacis « [...] secundum fratrem Johannem Nider . »


Cote : 97r-108v, 110r-212v (f. 109 ajouté)

Guillelmus Peraldus (Summa de vitiis). - Sermones

. XVe siècle

Description physique

Datation : XVe siècle

Provenances : Saint-Omer, Saint-Bertin, abbaye O.S.BAbbaye de Saint-Bertin

(97r, marge sup.) [XVe siècle] «2° f° sunt mulieres»

 · 

Provenances : Saint-Omer, Saint-Bertin, abbaye O.S.BAbbaye de Saint-Bertin

(97r, marge sup.) [XVe siècle] «2° f° sunt mulieres»

·

Contenu :

(97r-99r) GUILLELMUS PERALDUS , Summa de virtutibus et vitiis : Summa de vitiis, tractatus III de luxuria, pars IV de remediis, cap. 3 de choreis « Hic de choreis agemus, ostendentes quam malum sit choreas ducere. Primo ex testimoniis et rationibus multis de testimoniis scripturarum suficiat ponere septem. ...... lux orta est eis » Edition : Lyon, 1585, t. II, p. 68-76
(99r) « Si attendamus etiam quo tendimus satis ...... quo tendimus attendamus, ideo etcetera »
(99r) « Nota de solutione decime. Qui bene et fideliter dant decimam ...... non dabit fructus terra nec germen in vineis effundetur »
(99v-212r) Sermones de tempore Parmi les noms des auteurs : Magister Johannes de Ydrequen, G. de Mesnilio, Johannes de Brena, magister Oliverius, magister Johannes de Oratorio, G. de Palma, B. de Muyn, Petrus de Croso, dominus cardinalis Rothomagensis, Bernardista in Gallia. Le premier de ces huit sermonnaires, maître Jean de Hidrequen, devait sans doute son surnom au hameau de Hidrequen, commune de Rinxent (Pas-de-Calais). Maître Pierre de Cros fut doyen de l’église de Paris, évêque de Senlis et d’Auxerre, puis cardinal, et mourut en 1361. Le cardinal de Rouen est sans doute ce Pierre de la Forêt, cardinal-archevêque de Rouen et chancelier de France, qui mourut aussi en 1361.
(99v) « Sermo de sancto Katharina . Israel habitabit confidenter. Ysa. 23. Illi qui sunt in [exponctué : guerra] terra ...»
(100v) « De eodem . »
(101v) « De apostolis sermo . »
(102v) « Pauli apostoli vel Magd[alene] . »
(108v) « De beato Johanne . »
(133v) « Sermo a magistro .G. de Indisinlio/Maisnilio . Ecce ancillam et filium ejus. ...»
(138r) « Sermo in die Penthecostis a reverendo Ma(mattheo / magistro) Jost de Yd(requen) . »
(142v) « Sermo in die Pasche a magistro Oliverio . »
(161r) « Sermo [in] dominica 2.a. adventus. J. de Yd. . »
(181r) « Sermo in conversione sancti Pauli. J. de Yderck. . »
(186r) « In die ascensionis Domini . »
(188r) « De sacramento altaris . »
(194v) « In cena Domini . »
(204v) « De beato Andrea . »
(205r) « Dominica in Passione. De Brena . »

(212r-v) Nota de vitiis « Nota de blasphemia... de luxuria... de passione... de nobilitate... de detractore . »

Cote : 109rv, 213r-215v

Description physique

+ Description physique

+ Histoire

+ Bibliographie


Comment citer cette notice ?
Institut de recherche et d'histoire des textes (IRHT-CNRS), «Notice de Saint-Omer, Bibliothèque d'agglomération de Saint-Omer, 386», dans Stutzmann Dominique (dir.), Saint-Bertin : centre culturel du VIIe au XVIIIe siècle, 2016 (permalink : http://saint-bertin.irht.cnrs.fr/site/php/notice.php?id=Saint-Omer386&catalogue=st-omer). Consultation du 18/04/2024.
Signaler un complément d'information