Saint-Omer, Bibliothèque d'agglomération de Saint-Omer, 195

Richardus de Sancto Victore (Opuscula, Adnotationes in Psalmos) - Achardus de Sancto Victore (Sermones) - Ivo Carnotensis (Sermones) -  Sermones varii

Parchemin · 116 ff. · 344 x 247 mm · XIIe siècle, 4e quart

- Contenu

(1r-116v) Les sermons d’Yves de Chartres sont suivis de quatre autres sermons dont voici lets titres: De reparatione hominis et mysterio crucis, I. — De oratione Dominica, II. — De symbolo, III — De legitimo habitu, IIII. Peut-être sont-ils aussi d’Yves de Chartres. Le dernier serait la contre-partie du sermon inséré dans les oeuvres de celui-ci sous le titre de « De adulterino habitu.»
(1r-3vb) Richardus Sancti Victoris (1110?-1173)RICHARDUS SANCTI VICTORIS , De quatuor gradibus uiolentae caritatis 2.2.3.8. Fragment, fin de la pièce 196, 1220A-1224.
(3v-9r) RICHARDUS , De Gemino paschate, Sermo in Ramis palmarum « Sermo de pascha florigero et pascha fructiferi. iii . Geminum pascha colimus ...» 196, 1059-1067 Cf. Tr [3]. Cam 3
(9r-11v) RICHARDUS , Adnotatio in Psalmum XXX « Sermo de pace. iiii . In pace in id ipsum dormiam et requiescam [Ps 4, 9] . Goy, Pax illa per quam et in qua anima obdormit ...» 2.2.4.1., Nr. 104 196, 273-276 Cf. Tr [4] Cam 21
(11v-25v ) (26v-32v) Richardus Sancti Victoris (1110?-1173)RICHARDUS SANCTI VICTORIS , Opuscules et Adnotationes in Psalmos
(11v-14r) Adnotatio in Psalmum CXLIII « (f. 11v) Moralis tractatus de manibus et digitis . (f. 11v) Benedictus dominus deus meus qui docet manus meas [Ps 143, 1] ... In manibus operatio ...» PL 196, 379-384 Cf. Tr [6], Cam 22
(14r-19v) Adnotatio in Psalmum 118 « Illumina faciem tuum, super seruum tuum [Ps 118, 135] . Amantibus quid unquam dulcius ...... et tunc uere fatebor quia inunxisti me. » 7326 196, 345-354 Cf. Tr [7a]
(19v-25v) Adnotatio in Psalmum 118 « Exitus aquarum deduxerunt oculi mei, quia non custodierunt legem tuam [Ps 118, 136] . Solent agricole siccitatis tempore ...... uere fatebor quia inunxisti me. » Cf. Tr [8]
(26va) Adnotatio in Psalmum LXXI « Sermo in annunciatione. viii . Descendet sicut pluuia in uellus [Ps 71, 6] . Singularis gloria Marie. O gloria uirginis ...» 196, 383-388 Cf. Tr [10]
(28vb) Adnotatio in Psalmum CXXXVI « De suspensione organorum. ix . In salicibus in medio eius suspendimus organa nostra. [Ps 136, 2] . Salices arbores sunt steriles et nullulm penitus fructum afferentes ...» 196, 369-378 Cf. Tr [11], Cam 20

(25v-26v) Bernardus Claraevallensis (saint ; 1090?-1153)BERNARDUS CLARAEVALLENSIS , De quadruplici temptatione « Scuto circumdabit te ueritas eius [Ps 90, 5] . Contra omnia iacula temptoris ...» p. 11-12 [repris dans Recueil II, 1966, p.185-202, aux p. 196-197] p. 73-76 Cf. Tr [9], Cam 23
(32v-36v) Richardus Sancti Victoris (1110?-1173)RICHARDUS SANCTI VICTORIS ? , Opuscula
(32vb) « Diuisio oculi cordis x . Quadrifaria diuiditur oculus cordis. Oculus cordis alius bonus, alius melior ...» Cf. Tr [12], Cam 10
(33ra) « Diuisio operis Dei xi . Quatuor modis dicitur operari deus ...» Cf. Tr [13]
(33ra) « Diuisio preceptorum. xii . Duo sunt genera preceptorum. Preceptum aliud naturae ...» Cf. Tr [14].
(33rb) « Diuisio temptationis. xiii . Duo sunt temptionum. Temptation alia est exterior ...» Cf. Tr [15].
(33va) « Divisio locorum. xiiii . Quatuor genera locorum sunt. Locus alius est paradisus ...» Cf. Tr [16].
(33vb) « Tria sunt genera iudiciorum. xv . Tria sunt genera iudiciorum. Iudicium aliud est diaboli ...»
(33vb) « Diuisio iudiciorum. xvi . Item. Quatuor sunt genera iudiciorum ...» Cf. Tr [18].
(34ra) « Item. De eodem. xvii . Iudicia alia sunt occulta, alia manifesta ...» Cf. Tr [19].
(34ra) « xviii . Tribus modis fiunt [Clairvaux: sunt] sacramenta. Sacramentum aliud fit rebus, aliud uerbis , aliud factis ...»
(34rb) « De gratia, scientia, discipline, bonitatis. Sermo xi . Tria sunt que docet et dat unicuicumque fideli spiritus sanctus ...» Cf. Tr [20], Cam 11
(34va) « Diuisio bonitatis. xx . Per gratiam bonitatis ...»
(35ra) « De habitu, Gula, immisericordia, locutione, iniqua sermo. xxi . Quatuor sunt quibus nonnulli uelut ille diues ...» 4451 Cf. Tr [23], Cam 12
(35va) « Diffinitio gule. xxii . Gula est immoderatus appetitus ...» Cf. Tr [21]
(35v) « Diffinitio immisericordis. xxiii . Immisericordia est quedam anime iniqua et crudelis duritia ...»
(35v) « De locutione et iniqua. xxiiii . Locutio iniqua et ociosa, duo hec habet quasi propria ...»
(36r) « De tribus generibus hominum ac uitiorum sermo. xxv . Tria sunt tantum genera hominum qui se excusant ...» 6068 Cf. Tr [23], Cam 13
(36r) « Diffinito superbie. xxvi . Superbia sicut quidam sanctus ait est amor proprie excellentie ...»
(36r) « Diffinitio curiositatis. xxvii . Curiositas uero est studium perscrutandi ...» 1293 et Supplément

(36v-78v) Achardus Sancti Victoris (11..-1171)ACHARDUS SANCTI VICTORIS , Sermones I, p. 40-41 (ms. cité)
(36v-53v) « Sermo magistri Achardi abbatis Sancti Victoris Parisius Ductus est Iesus in desertum a spiritu [(Mt 4, 1)] . De serie lectionis euangelice sufficit hucusque ...» Rep. I, p. 40, 7 T19. Sermo XV p. 10 Cf. Troyes [25], sigle Z.
(53v-63r) « In sollempnitate omnium sanctorum sermo. ii . Magnorum et spiritualium uirorum est scilicet qui omnimodam habent sanctificationem ...» I, p. 40, 12 S 29. Sermo XIV p. 171-195. Sigle Y Cf. Tr [26], sigle Z
(63r-78r) « Sermo in dedicatione ecclesie. iii . Sapientia edificauit sibi domum, excidit collumpnas septem ...» I, p. 41, 16 C11 29675 Sermo XIII, p. 134-168. Sigle Y Cf. Tr [27], sigle Z (Prv 9, 1)

(78v-85r) Achardus Sancti Victoris (11..-1171)ACHARDUS SANCTI VICTORIS , ACHARDUS (PSEUDO) , Sermones I, p. 40-41
(78v) Achardus Sancti Victoris (11..-1171)ACHARDUS SANCTI VICTORIS , « De tribus uentis. iiii . In prato pulcherrimo scripturaum tres uentos diligentia inuenit scriptoris. Venutum aquilonis, uentum deserti ...» I, p. 40, 10 (ms. cité, avec Troyes, BM 259) Appendice, n° I, p. 245-248
(79r) Achardus Sancti Victoris (11..-1171)ACHARDUS SANCTI VICTORIS , « De incarnatione domini. v . Manna de celo descendit. Gaudeant esurientes, de celi uinea lotus erupit; gaudeant sitientes ...» I, p. 40: 13 S28 (ms. cité, avec Troyes, BM 259) Appendice, n° II, p. 248-249
(80r) Achardus Sancti Victoris (11..-1171)ACHARDUS SANCTI VICTORIS , « Abacuc. vi . Peccauit anima tua, Deus quia lapis de pariete clamabat [Hab 2, 10-11] Aliquando dicitur anima Dei, id quod carum deus habere dicitur ...» I, p. 41: 14 (ms. cité) Appendice, n° III. p. 249-250 de Sancto Victore
(80v) ACHARDUS (PSEUDO) , « Quot modis dampnum infertur homini. vii . Tribus modis dampnum infertur homini, a demone, a proximo, a carne ...» I, p. 41, 19 (ms. cité, avec Troyes, BM 259) Appendice, n° IV, p. 250-252
(82r) ACHARDUS (PSEUDO) , « De duabus zonis. viii . Duas zonas legimus, unam in ueteri testamento alima in noue ...» I, p. 40, 6 (ms. cité, avec Troyes, BM 259) Appendice, n° V. p. 252
(82r) ACHARDUS (PSEUDO) , « Et hebraice Deus Moysi aqua dicitur, Unde patet per contrarium quod peccatum est ignis diaboli ...» Appendice, n° VI. p, 252
(82r) ACHARDUS (PSEUDO) , « Iezechiele iubetur ut comedat uolumen in quo erat scripta lamentationes carme et ue [Ez 2, 9] . Lamentationes sunt penitentium carmen iustorum ...» Appendice, n° VII, p. 252
(82r) ACHARDUS (PSEUDO) , « De equis Dei. ix [pied de mouche dans marge] . Equi dei sumus sessor est Christus frenum est silentium calcaria, timor et amor ...... spiritum uidere » Appendice, n° VIII, 252-253
(82v) ACHARDUS (PSEUDO) , « Quid sit fugere de Babylone. x [pied de mouche dans marge] . Fugite de medio Babilonis… [Ier 51, 6] . In Babilone est initium, medium, finis ...» Appendice, n° IX, p. 253
(82v) ACHARDUS (PSEUDO) , « (82v, marge) De folio non defluente. xi. Et folium non defluent [Ps. 1, 3] . Folium quod uentus rapit non est in arbore indicatum ...» Appendice, n° X, p. 253
(82v) ACHARDUS (PSEUDO) , « Coangustatum est, inquit, stratus ita ut alter decidat, et pallium breue… [Is 28, 20]. Stratum illud est beatitudo Dei ...» Appendice, n° XI, p. 253
(82v) ACHARDUS (PSEUDO) , « De fame Samarie. xii [pied-de-mouche] Rex Syrie obsedit Samariam exercitu suo, et facta est fames magna ita ut caput asini uenderetur... [4 Rg 6, 24-25] . Fugauit diuina uirtus Syros et egressi quatuor leprosi castra esse . Samaria interpretatur custodia, per Samariam significatur humana natura, cui triplex custodia est inuenta ...» Appendice, n° XII, p. 253-256
(84v) ACHARDUS (PSEUDO) , « Comparatio ad Mariam uirginem. xiii . Cum plagis afflictam foret regio Egypti terra Gersen ...» Appendice, n° XIII, p. 256
(84v) ACHARDUS (PSEUDO) , « De epiphania. xiiii. Cum natus esset Ihesus et cetera [Mt, 2, 1] . Bethleem domus panis interpretatur que est autem domus panis nisi secreta illa beatitudinis apoteca ...... est tranquillitatem » VII, p. 84, 10 Appendice, n° XIV, p. 256-257

(85r-90r ) Sermones anonymi, I-X I, p. 40-41 Attribués à Richard de s. Victor dans le ms. Cambridge, University Library 1149.
(85r) « I. Fulgebunt iusti et tanquam scintille in arundineto discurrent… [Sap 3, 7] . Quinque partita est promissio que hic iustis per spiritum sanctum ...... et regnat in secula seculorum. amen. » Cf. Cam 14.
(86rv) « [ligne en blanc] . II. Reddet deus mercedem laborum sanctorum suorum…[Sap. 19, 17]. Labor sanctorum quadripartite distinguitur. Est enim labor punitorius, exactorius, sacrificatorius ...... et regnat deus in secula seculorum. amen. » Cf. Cam 15
(86v) « III. Iusti autem in perpetuum uiuent, et apud dominum est merces eorum… [Sap 5, 16] . Quia uero iustitia ad utrumque sexum pertinet, hodierne festiuitatis celebritatem multiplex ...... et regnat deus in secula seculorum. amen. » Cf. Cam 16
(86v) « IIII. Iste sanctissimus martir cuius martyrium annuo de morte recolimus quoniam in uita sua fideliter amauit Christum ...... et regnat deus per infinita secula seculorum. amen. » Cf. Cam 17
(87r) « V. Iustum deduxit dominus per uias rectas [Sap 10, 10] et cetera. Hominem facit iustum innocentia et beneficentia ...... misericordissima sua pietate reficiat nos rex glorie. amen » Cf. Cam 18a
(87v) « VI. Iustum deduxit dominus per uias rectas [Sap. 10, 10] et cetera. Iustus tribus modis dicitur, est enim iustus qui in principio accusator est sui ...... et regnat Deus in secula seculorum. amen. » Cf. Cam 18b
(88r) « VII. Viri Galilei quid admiramini et cetera. Vox angelorum in ascensione domini uisibiliter apparentium ad circumstantes ...... et regnat Deus in secula seculorum. amen. » Cf. Cam 6
(88r) « VIII. Dum transirent filii Israel per desertum misit eius dominus manna ad manducandum [Ps 77, 24] et pane celi saturauit eos [Ps 104, 40] . Nobis igitur qui tanquam boni filii debemus esse imitatores Israel ...... et regnat deus per infinita secula seculorum. amen. » Cf. Cam 7
(89r) « IX. Ad mensam domini accessuri et panem de manu saluatoris accepturi uideamus cuius pretii sit panis iste ...... et regnat deus per infinita secula seculorum. amen. » Cf. Cam 8a
(89v) « X. Panem de celo dedisti nobis, habentem omne delectamentum et omne saporum suauitatis [Sap 16, 20] . Panis iste naturalis est cibus est sanctorum, et sufficit omnibus unus ...... in unitate spiritus sancti deus per infinita secularum secula. amen. » Cf. Cam 8b Une ligne laissée en blanc. Une seule pièce d’une nouvelle série, sans titre, a été copiée.

(90r-92r) Hildebertus Lavardinensis (1056-1133)HILDEBERTUS CENOMANENSIS , Sermo in dominica palmarum (41) « i. . Dauid futuro spiritu preuidens, liberauit, inquit, dominus, pauperem a potente et inopem cui non erat adiutor [Ps 71,12]. Non omnium est scientia, ignorant aliqui, pauperem istum ...... contra uiciorum potentiam constantes insurgite cum odore uirtutuum in iudicio occurrere satagite ut eum laudare cum eo regnare ualeatis qui uiuit et regnat per omnia secula seculorum. amen. » 171, 847-950 Cf. Cam 4 D'après l'analyse d', ce serait un des rares sermons vraiment attribuables à Hildebert.
(92r-116v) Ivo Carnotensis (saint ; 1040?-1116)IVO CARNOTENSIS , Sermones « Sermo domini Yvonis episcopi de aduentu domini. i. [premier sermon] . Quoniam presentium obseruatione dieurm utrumque Christi auentium [sic] celebramus ...» 28503 162, 567-594B8 ; 562-566 ; 599-610B3
(108v) Sermo XX Le sermon XX s’interrompt à «…diuidens singulis prout uult» 162, 594B8
(116v) La deuxième colonne du dernier feuillet est endommagée par l’humidité, et le dernier sermon s’interrompt juste avant la doxologie : « …eorumque consortio non excludet//» ».


+ Description physique

+ Histoire

+ Bibliographie


Comment citer cette notice ?
Institut de recherche et d'histoire des textes (IRHT-CNRS), «Notice de Saint-Omer, Bibliothèque d'agglomération de Saint-Omer, 195», dans Stutzmann Dominique (dir.), Saint-Bertin : centre culturel du VIIe au XVIIIe siècle, 2016 (permalink : http://saint-bertin.irht.cnrs.fr/site/php/notice.php?id=Saint-Omer195&catalogue=st-omer). Consultation du 28/03/2024.